Po co, na co i dlaczego?

Wynurzenia książkowo-molowe maniakalnej czytelniczki tudzież kolekcjonerki książki "Mały Książę" Antoine'a de Saint-Exupéry'ego w różnych językach i dialektach (obecnie 104) oraz rozmaitych wydań polskich tejże. Zapraszam!

niedziela, 14 stycznia 2018

Wegetacja uporządkowanego języka - sanskryt

Dawno, bardzo dawno temu, jakoś w poprzednim roku, dostałam na urodziny kilka woluminów. Jednym z nich był Azjata, bardzo oryginalny i bardzo religijny. Poznajcie Państwo:

Antoine de Saint-Exupéry
Kaniyaan RaajakumaaraH
transl. Gopabandhu Mishra
ilustracje Autora
Edition Tintenfaß, Neckarsteinach 2016
ISBN 978-3-946190-44-8


Oryginalna wersja tej książki, indyjska, została wydana na Goa w 2013 roku. Potem niemiecki gigant wydawniczy w temacie "Małego Księcia" zapragnął udostępnić ją europejskim (i nie tylko) czytelnikom, a raczej Kolekcjonerom. Tom zawiera klasyczne i znane ilustracje Autora. Tekst wydrukowano (jak zwykle u tego wydawcy) na kredowym papierze, ciekawostką jest niebiałe tło okładki. Zjawisko to zwróciło już moją uwagę przy wydaniu książki w dialekcie wielkopolskim, którego ilustrację okładki znajdziecie tutaj. Nie wiem czy dobrze zgaduję, ale wydaje mi się, że kolorowego tła doczekały się dialekty oraz języki wymierające i wymarłe (choć jidysz czy staroangielski miały jeszcze okładki białe).


Kilka słów może zatem o samym języku - informacje zaczerpnięte z Wikipedii.

Sanskryt (dewanagari: संस्कृतम् saṃskṛtam; sa.msk.rtaa bhaa.saa, od sa.m+k.r: zestawiać, składać; bhaa.saa: język; język uporządkowany) – język literacki starożytnych, średniowiecznych i wczesnonowożytnych Indii. Należy do indoaryjskiej gałęzi indoirańskiej grupy rodziny języków indoeuropejskich. Pomimo powszechnego w Europie przekonania, iż jest językiem martwym, jak łacina, właściwsze jest określenie go jako język wegetujący, gdyż nie tylko jest jeszcze stale używany w ceremoniach religijnych hinduizmu, ale także istnieją niewielkie grupy osób deklarujące go jako ich jedyny język ojczysty (w 1999 r. ok. 3000 osób na 900 mln ludności Indii). Uznawany od 1949 roku za jeden z 13 konstytucyjnych języków Republiki Indii (obecnie 23 języków konstytucyjnych).

Ciekawostkę stanowi fakt, że sanskryt jest językiem grupy satemowej – ś, podobnie jak w języku polskim s, odpowiada w nim zachodnioeuropejskim spółgłoskom tylnojęzykowym. Jeśli grupa satem jest grupą genetyczną oznacza to, że polski jest bliżej spokrewniony z sanskrytem niż np. z językiem niemieckim czy francuskim. Stąd np. wyraz polski wyraz "sto" w sanskrycie ma odpowiednik "śata", "brat" (polski) "bhrat.r" (sanskryt) czy "dwa" po polsku zapiszemy jako "dva" w sanskrycie.

Istnieją co najmniej trzy odmiany sanskrytu:
  • sanskryt wedyjski – używany w czasach starożytnych;
  • sanskryt klasyczny – był używany głównie przez warstwy wykształcone, często jako drugi język; w wersji skodyfikowanej (uporządkowanej) przez Paniniego (IV w. p.n.e.) jest to właściwy język kultury indyjskiej, łacina Indii, używany aż do czasów nowożytnych; to w tym okresie pojawiła się dopiero nazwa sanskryt;
  • sanskryt poklasyczny mieszany - występują elementy starożytnych języków ludowych, mówionych języków Indii, prakrytów i palijskiego; głównie w tekstach buddyzmu i dźinizm.
Różnice pomiędzy tymi odmianami są widoczne głównie w słownictwie.

Stosuje się wiele systemów transkrypcji sanskrytu z użyciem alfabetu łacińskiego – jedne z użyciem specjalnych znaków diakrytycznych, inne bez nich. Najpowszechniej stosowana jest w świecie (także w Indiach) transkrypcja przyjęta przez Międzynarodowy Zjazd Orientalistów w Genewie w roku 1899: kreska nad literą na oznaczenie samogłoski długiej, kropka pod literą na oznaczenie spółgłoski cerebralnej oraz kropka nad literami tylnojęzykowymi m i n.
W Polsce od 1957 roku toczy się spór pomiędzy indologami jak zapisywać słowa sanskryckie w tekstach polskich – czy z użyciem międzynarodowej transkrypcji orientalistycznej (zwanej u nas naukową), czy z użyciem tradycyjnej transkrypcji spolszczonej (pomijającej długość samogłosek i kropki pod literami cerebralnymi).

Wszystkie żywe i wymarłe indoeuropejskie języki subkontynentu indyjskiego i okolic wywodzą się z sanskrytu albo wykazują silne jego wpływy. W sanskrycie nadal powstają dzieła literackie i naukowe, zwłaszcza z dziedziny klasycznej filozofii indyjskiej, religii hinduskiej i tradycyjnych dziedzin wiedzy: ajurweda (indyjska medycyna), dharmaśastra (nauka o prawości) oraz astrologia.



 litery w sanskrycie klasycznym

Od dawna uznaje się powszechnie, że sanskryt jest dalekim przodkiem wszystkich języków indoeuropejskich z wyjątkiem fińskiego, estońskiego, węgierskiego, tureckiego i baskijskiego.

Więcej na temat tego fascynującego języka oraz innych języków Indii znaleźć można na tej stronie.


Piękne wydanie, dziękuję pięknie ofiarodawcom. Po cichu zaś marzę o wydaniach "Małego Księcia" w innych językach używanych w Indiach...
Dodam tylko, że w 1971 r. wyodrębniono w Indiach aż 1625 języków.

Z innych mieszkańców Indii goszczę już u siebie:
- Bengalczyka (o którym pisałam tutaj),
- użytkownika języka urdu (więcej tutaj).

A tutaj porter zbiorowy trzech mieszkańców Indii:


Przystojni i różnorodni, prawda?

Brak komentarzy:

Prześlij komentarz