Tygrysy Azji

Dziś podumamy o kilku językach azjatyckich. Azja to kontynent, który mnie najbardziej nęci. Do tej pory miałam okazję odwiedzić tylko Izrael czyli Bliski Wschód. Mam nadzieję, że znajomość nasza, moja i Azji, na tym się nie zakończy.

Azja jest dla mnie kontynentem kolorów, zapachów, niespodzianek, kontrastów i pięknych ludzi. Dziś odkryłam również, że jest miejscem ogromnego zróżnicowania kulturowego, a zwłaszcza językowego. Wspomogę się zatem małym przewodnikiem lingwistycznym znalezionym w sieci, aby uczynić tę podróż bardziej zrozumiałą. Wyruszamy w podróż z kilkoma wysoko urodzonymi chłopcami (dodam tylko, że nie są to wszyscy Azjaci bawiący u mnie w gościnie).

"Używane współcześnie w Azji języki należą do kilkunastu rodzin językowych, wśród których najliczniej reprezentowana jest rodzina języków chińsko-tybetańskich (ok. 1100 mln mówiących, z tego ok. 1000 mln posługuje się j. chińskim), rozpowszechniona na obszarze wschodniej, a także południowo-wschodniej i środkowej Azji. Drugą pod względem wielkości grupę stanowi rodzina języków indoeuropejskich (ponad 900 mln), obejmująca: języki indoirańskie (ok. 380 mln), język ormiański, a także języki słowiańskie (zwł. rosyjski, ok.47 mln)."

Tutaj mamy pierwszego przedstawiciela  wspomnianej wyżej rodziny indoeuropejskiej, grupy języków indoirańskich, mianowicie język bengalski, którym posługuje się jako językiem ojczystym ponad 180 mln mówiących, głównie w Bangladeszu (120 mln) i Indiach (60 mln). Jest on jednocześnie językiem urzędowym w tych dwóch państwach (w Indiach w stanach Bengal Zachodni i Tripura ). Liczba osób używających bengalskiego jako drugiego języka wynosi około 70 mln. Oto nasz Bengalczyk (albo Hindus):

Antoine de Saint-Exupéry,

ছোট্ট এক রাজকুমার
(Chotto Ek Rajkumar)

Jagriti Prokashony, Dhaka, Bangladesh 2004,
rysunki: autora, czarno-białe (fatalnie przerobione edycyjnie),
ISBN: brak

Książka jest prezentem od PzKE. Prawda, że piękny Azjata z naszego księcia? Ten czarny włos i ta zieleń dokoła... Ale wróćmy do naszej językowej opowieści.

"Trzecia z kolei grupa językowa, to - należące do rodziny języków austronezyjskich - języki indonezyjskie, używane przez ludność Indonezji, Filipin i Półwyspu Malajskiego (ok. 145 mln). Języki drawidyjskie (ok. 50 mln) występują w zwartej grupie w południowych Indiach, spotyka się je również rozproszone w środkowych Indiach. Języki semickie, występujące zwłaszcza w południowo-zachodniej Azji, reprezentowane są gł. przez język arabski (ok. 50 mln). Największe terytorium zajmuje rodzina języków ałtajskich, rozprzestrzenionych na obszarze Azji Środkowej i Wschodniej oraz w Azji Mniejszej (ponad 90 mln), wśród której najliczniejszą grupę stanowią języki tureckie (ok. 85 mln)."

Czas zatem na język turecki. który należy do ligi językowej uralo-ałtajskiej, w skład której wchodzą rodziny języków uralskich i ałtajskich. Język turecki należy (wraz z m.in. azerskim i turkmeńskim), do grupy oguzyjskiej języków tureckich. Posługuje się nim 75 mln osób na całym świecie (w samej Turcji 60 milionów). Mówią nim grupy pochodzenia tureckiego na Bałkanach (Bułgaria, Macedonia i Rumunia) oraz emigranci w takich krajach europejskich i azjatyckich oraz w Australii i Afryce. Jest językiem urzedowym w Turcji i na Cyprze. Oto nasz turecki Książę:

 

Antoine de Saint-Exupéry,

Küçük Prens

Mavibulut Yayıncılık, 2003,
ilustracje: autora, kolorowe,
ISBN: 975-7549-00-2

Pierwszy prezent małoksięciowy w moim życiu, podarunek od A.T. Wygląda klasycznie i europejsko, prawda? Nie jest to aż tak niezwykłe, gdy przypomnimy sobie, że Turcja jest krajem położonym na dwóch kontynentach: w Europie i w Azji. Wróćmy jednak do naszych rozważań językowych.

"Mniej liczne rodziny językowe występujące na terenie Azji to: języki uralskie (ok. 360 tys.), obejmujące języki ugrofińskie w zachodniej Syberii i samojedzkie w zachodniej i północnej Syberii; języki kaukaskie, stanowiące rodzinę kilkudziesięciu języków, którymi posługuje się ok. 4,5 mln ludzi; jezyki austroazjatyckie, występujące w południowo-wschodniej Azji, zwykle w otoczeniu języków innych rodzin; języki paleoazjatyckie w północno-wschodniej Syberii (ok. 30 tys.), strukturalnie zbliżone do języków Indian amerykańskich, należące do najstarszej warstwy językowej Azji."

Tutaj zainteresowały nas języki austroazjatyckie, a wśród nich język khmerski, który wykazuje znaczące wpływy sanskrytu i Pali. Jest urzędowym język Kambodży, ale używa się go także w Wietnamie, Tajlandii i Chinach. Jest to specyficzny język - pismo alfabetyczno-sylabiczne, występuje iloczas (czyli o znaczeniu wyrazu decyduje długość samogłosek). Liczba rodzimych użytkowników języka sięga 7 mln, posługuje się nim jednak do 25 mln ludzi. Mieszkaniec Kambodży, proszę Państwa:

 

Antoine de Saint-Exupéry

Preah Angkmchah Toch

SIPAR, Phnom Penh, Cambodia, 2009

ilustracje: autora, kolorowe

ISBN: brak

Ten Azjata to mój niedawny nabytek. Wygląda zupełnie klasycznie, niby nic, ale... te piękne litery! Wyglądają jak biżuteria artystyczna! Ach, piękne! 

Drugim spośród  języków austroazjatyckich jest język wietnamski. Wietnamski jest językiem ojczystym Wietnamczyków (người Việt / người kinh), stanowiących ok. 87% populacji tego kraju, oraz ok. dwóch milionów wietnamskich emigrantów. Jako język obcy używany jest przez mniejszości narodowe Wietnamu.

Choć język wietnamski ma wiele zapożyczeń z chińskiego i pierwotnie zapisywany był za pomocą znaków chińskich, przez językoznawców uważany jest za jeden z języków austroazjatyckich. Obecnie zapisywany jest za pomocą alfabetu łacińskiego, z dużą liczbą znaków diakrytycznych. Ze względu na to, że jest to język tonalny, przy każdej literze oznaczającej samogłoskę może dodatkowo wystąpić jeden z pięciu znaków tonalnych. Oto przedstawiciel tegoż języka:

 Antoine de Saint-Exupéry,

Chú bé Hoàng Tử

Nhà Xuât Ban Van Nghê, Hô Chí Minh City 2000,

ilustracje autora, czarno-białe,
ISBN: brak

wydanie wietnamsko-francuskie

Kolejny dar od PzKE. Bardzo nocna okładka, chmurna i poważna. Ciekawostką jest dwujęzyczność: wydanie zawiera tekst oryginalny (francuski) oraz tłumaczenie wietnamskie.

A teraz czas na ostatni element naszej opowieści.

"Odrębnie klasyfikowane są języki japoński i koreański, nie związane genetycznie z innymi rodzinami. Na terenie Azji występują również języki izolowane, m.in.: buruszaski w Himalajach, język Ajnów oraz język Andamanów, rdzennej ludności wysp Andamanów (niecałe 100 osób)."

Ostatni dziś gość to Koreańczyk. Język koreański to język o nieustalonym pochodzeniu, prawdopodobnie jest językiem izolowanym. Według niektórych teorii łączony z językami ałtajskimi lub ajnoskim. Używany jest głównie w Korei Południowej oraz Północnej, a także w sąsiadującej z Koreą Północną chińskiej prefekturze autonomicznej Yanbian. Na świecie językiem tym posługuje się ok. 78 milionów ludzi, włączając w to duże skupiska w republikach dawnego Związku Radzieckiego, USA, Kanadzie, Brazylii i Japonii.

Oto nasz Koreańczyk:

Antoine de Saint-Exupéry,

어린 왕자

2003,

ilustracje: autora, kolorowe, wielkie!
ISBN: 89-8339-326-2

Książka jest darem PzKE. Bardzo piękna jesienna okładka, prawda?

To oczywiście nie wszyscy Azjaci, goszczący w mojej kolekcji. Jest jeszcze Chińczyk, Gruzin, Filipińczyk, Ormianin, Japończyk i wielu wielu innych, o których już pisałam. Zatem: grupowe zdjęcie kontynentalne - piękni Azjaci: