Odpowiednie dać rzeczy słowo

Dziś kolejny kawałek z cyklu "Tłumaczenia". Tym razem pokusiłam się o porównanie zbiorcze wszystkich tłumaczeń polskich dwóch fragmentów z rozdziału XVII: pierwszego zdania oraz wyimek z rozmowy Małego Księcia ze żmiją (wężem) na temat samotności:

Antoine de Saint-Exupéry	Quand on veut faire de l’espirit, il arrive que l’on mente un peu.
Zofia Barchanowska	Gdy ktoś chce być dowcipny zdarza mu się czasem trochę kłamać.
Wiera i Zbigniew Bieńkowscy	Dla dowcipu, bywa, podkłamujemy co nieco.
Marta Cywińska	Czasem, kiedy chcemy okazać się szczególnie dowcipni popełniamy drobne kłamstewka.
Mirosława Dębska	Zdarza się, że kiedy chcemy być dowcipni, popełniamy małe, niewinne kłamstwo.
Piotr Drzymała	Czasem, gdy chcemy zabłysnąć, zdarzają się nam małe kłamstwa.
Janina Karczmarewicz-Fedorowska	Bywa czasem, że jeżeli ktoś chce uchodzić za dowcipnisia, to łatwo mija się z prawdą.
Halina Kozioł	Kiedy chcemy być błyskotliwi, to opowiadając – nieco koloryzujemy.
Ewa Łozińska-Małkiewicz	Kiedy zaczynamy dowcipkować, może się zdarzyć, maleńkie łgarstwo.
Marta Malicka	Gdy się chce być dowcipnym, trzeba czasem skłamać.
Barbara Przybyłowska	Jak się chce być dowcipnym, to się czasem trochę zmyśla.
Jan Szwykowski	Zdarza się czasem, że chcąc być dowcipnym, popełniamy małe kłamstwa.
Anna Trznadel-Szczepanek	Zdarza się nam czasem popełnić jakieś drobne kłamstwo, kiedy chcemy błysnąć dowcipem.

Jak widać - wielkie różnice: od "koloryzujemy" przez "mija się z prawdą" i "może się zdarzyć maleńkie łgarstwo" do "Gdy się chce być dowcipnym, trzeba (sic!) czasem skłamać". A w pierwszej części zdania: od "być dowcipnym" przez "chce uchodzić za dowcipnisia", po "chcemy zabłysnąć" i "chcemy być błyskotliwi". Czy dla Was to jest to samo? Dla mnie to ma zupełnie różne odcienie.

A poniżej tłumaczenia angielskie:

Antoine de Saint-Exupéry	Quand on veut faire de l’espirit, il arrive que l’on mente un peu.
T.V.F.Cuffe	When you are trying to be witty, you are apt sometimes to wander from the truth.
Richard Howard	Trying to be witty leads to lying, more or less.
Ros and Chloe Schwartz	Sometimes, when people want to sound clever, they make things up.
Irene Testot -Ferry	When one want to be funny, one may have to lie a little bit from time to time.
Katherine Woods	When one wishes to play the wit, he sometimes wanders a little from the truth.

Tutaj mamy najpierw: "witty" (czyli dowcipny, błyskotliwy), "want to sound clever"(chcieć brzmieć mądrze, sprytnie) po "want to be funny" (pragnąć być zabawnym) do "wishes to play wit" (pragnąć grać dowcipnisia) czyli, jak widać, podobnie jak po polsku.

Ten obrazek najbardziej kojarzy mi się z tematem kolejnego zdania czyli z samotnością. Zobaczmy, jak sobie poradzili tłumacze:

Antoine de Saint-Exupéry	On est seul aussi chez les hommes.
Zofia Barchanowska	Równie samotnym można się czuć wśród ludzi.
Wiera i Zbigniew Bieńkowscy	Jest się także samotnym wśród ludzi.
Marta Cywińska	Samotnym jest się także wśród ludzi.
Mirosława Dębska	Wśród ludzi jest się także samotnym.
Piotr Drzymała	Samotnym można też być wśród ludzi.
Janina Karczmarewicz-Fedorowska	Jest się samotnym także między ludźmi.
Halina Kozioł	Między ludźmi także odczuwa się samotność.
Ewa Łozińska-Małkiewicz	Wśród ludzi jest też samotnie.
Marta Malicka	Równie samotnym jest się wśród ludzi.
Barbara Przybyłowska	Wśród ludzi jest się także samotnym.
Jan Szwykowski	Wśród ludzi jest się także samotnym.
Anna Trznadel-Szczepanek	Samotność dokucza także wśród ludzi.

Różnica leży w akcencie: czy tłumacz podkreślił fakt bycia samotnym czy miejsce, czyli "wśród ludzi". Najbardziej zaś wyróżniła się Anna Trznadel-Szczepanek, która podmiotem tego zdania uczyniła samotność.

A jak tam u Anglosasów?

Antoine de Saint-Exupéry	On est seul aussi chez les hommes.
T.V.F.Cuffe	It is lonely when you’re among people, too.
Richard Howard	It’s also lonely with people.
Ros and Chloe Schwartz	It’s lonely among people too.
Irene Testot -Ferry	It is just as lonely among men.
Katherine Woods	It is also lonely among men.

Tutaj jest nieco mniej odcieni, choć ciekawe jest to, że i tak nie ma dwóch jednakowych zdań. Występuje za to różne stopniowanie podobieństwa: also, too, just as.

Tłumaczenie to faktycznie niełatwa sztuka. Widać również wyraźnie wpływ osobowości tłumacza na jego wersję tekstu. Jedna z tłumaczek polskich we wstępie stwierdziła, że "Mały Książę" jest najsmutniejszą książką, jaką zna. A ja widzę ją jednak zupełnie inaczej.